A-C

ACIBALIK
(Rhodeus seiceus amarus)
Trakya, Marmara ve Karadeniz'de ağır akışlı akarsular veya göllerde yaşar.
Bitkiler ve küçük hayvancıklarla beslenir. Ortalama 5-6, en çok 9 santimetreye kadar
büyür. Üreme devresi nisan-haziran arasıdır. Dişisi uzun hortumuyla yumurtalarını
bir midyenin içine ustaca bırakır. Erkek de spermlerini midyenin açılıp-kapanarak
emdiği suya bırakarak yumurtaları döller. 2-3 haftada olgunlaşan yavrular, midyeyi
terkeder. Böylece küçük cüsselerine rağmen emniyetli üreme tamamlanır.

AFANGUS (Aphanius fasciatus)
Ege ve Akdeniz'in sahillerine akan içsularda yaşar. Çeşitli türleri
ülkemizde yaygındır. Nehirlerin yavaş akıntılı veya durgun bölümlerinde
yuvalanır. Boylan 5-6 santimetre olur. Acı ve tuzlu sulara da uyum gösterir. Kabuklular
ve özellikle su yüzeyindeki sinek-böcek larvalarıyla beslenir. Bahar aylarında
üremelerini yapıp, yumurtalarını su bitkilerinin üzerine bırakır. Akvaryum
balığı olarak da yetiştirilir.

AKYA (Lichia amia)
Kuzu, çıplak, leka ve iskender balığı olarak da anılır. Genelde 50-100
santimetre en çok 180 santimetre ve 60 kilogram ağırlıkta olabilir. Yumuşakçalar,
kabuklular ve küçük balıklarla beslenerek, dipte kıyılara yakın küçük sürüler
halinde dolaşır. Canavar balıklardandır, çevresindeki balıkları yok edercesine yer.
Geçmişte çok avlanılması nedeniyle neslinin tükenme tehlikesi vardır. Korunması
gerekir.

ANKARA ÇAMURBALIĞI (Neomacheilus angorae)
Orta ve Doğu Anadolu'nun göl ve akarsularının çamurlu, kumlu ve sazlı
zeminlerinde yayılış gösterir. Zeminlerden emdiği çamurlardan, küçük hayvanlar,
böcekler ve larvaları seçerek besinlenir. İsmi de ordan gelir. 6-7 santimetreye kadar
büyüyebilir. Çok sığ suların yüksek ısısına dayanabilir. Mayıs-haziran
arasında yapışkan yumurtalarını kıyıların kumluk ve çakıllarına bırakır.
Doğa dengesini korur.

AY BALIĞI (Mola mola)
Pervane balığı da denir. Okyanuslar ve Akdeniz'in açıklarında uzun göçler
yapmadan, bazen derinlerde, bazen de su yüzeyinde yan yatarak dolaşır. İyi yüzemeyen,
hareketsiz bir balıktır. Deniz anaları, ahtapot, mürekkep balığı ve diğer
balıklarla beslenir. 2.5-3 metre boydan 1,500 kilogram ağırlığa erişip 20-25 yıl
yaşayabilir. Bahardan yaz sonlarına kadar 300 milyona varan yumurta döker. Bu
yumurtaların çoğu diğer balıklara yem olur. Eti lezzetsiz ve kötü kokulu olduğu
için insan besini yönü ve ekonomik değeri yoktur.

AYNALI SAZAN (Cypnnus carpio)
Pullu sazanın çıplak-çizgili ve aynalı sazan olarak adlandırılan yan
türlerinin üretime en elverişli olanıdır. Kolay ürediği için çeşitli yörelerde
ve özellikle baraj göllerinde üretimi yapılmaktadır. Yaşam öyküsü pullu sazan
gibidir. Ekonomik değeri çok yüksektir. Çeşitli ülkelerde yılda 200,000 ton sazan
üretimi yapılmaktadır

BAKALYARO (Merlangius merlangus)
Mezgit ve gelincikle aynı türdendir. Karadeniz'de yaygın, Ege'de az bulunur.
Genelde 15-20, en çok 45-50 santimetre boyunda olur. Sahillerin 3-4 metreye kadar
derinliklerindeki sığların kumlu, çakıllı ve yosunlu diplerinde, fazla göçler
yapmadan yaşar. Balık yumurtaları, küçük balıklar ve karides gibi canlılarla
beslenir. Üremelerini şubat-mayıs arasında, sahillere yakın yerlerde yapar. Mezgitle
eş, beyaz ve lezzetli etiyle ekonomik değeri yüksektir.

BARBUNYA (Mullus barbatus)
Sıcak ve ılık denizlerin kumlu, çamurlu sahillerinde 300 metreye varan
derinliklerinde sürüler halinde yaşar. Ortalama 12-15 santimetreden en çok 40
santimetreye kadar büyür. Suyun ısı şartlarına göre derinlerden sahile, mevsimsel
göçler yapar. 10 yıl yaşayabilir. Nisan-haziran arası 15-100,000 yumurta döker.
Etinin lezzeti ve bol avanılmasıyla ekonomik değeri yüksektir.

BERBER BALIĞI ( Anthias anthias )
Hani ailesinden bir balıktır. Sıcak ve ılıman denizlerin kayalık, çakıl
ve bazen çamurlu bölgelerinde ve 50-300 metre derinliklerde yaşayan berber balığı,
25 santimetre uzunluğa erişebilir. Az bulunduğu için fazla ekonomik değeri yoktur.
Denizlere renk güzelliği verir. Üremeleri diğer hani cinsi balıklar gibidir.

BERLAM (Merluccius merluccius)
Ilık denizlerin orta sularında yaşar. Ege, Marmara ve Akdeniz'de yaygın,
Karadeniz'de seyrek bulunur. Gündüzleri 80-300 metreye varan derin sularda, gezinip
geceleri avlanmak için kıyılara ve yüzeye yaklaşır. Kolyoz, çaça, hamsi ve benzeri
küçük balıklarla beslenir. En çok 80-100 santimetre boy ve 10 kilogram ağırlığa
erişebilir. Mayıstan ağustosa kadar sahillere yakın yerlerde üremelerini yapar.
Etinin lezzet ve kalitesi mezgitle eştir. Taze olarak her mevsimde yendiği için
ekonomik değeri yüksektir.

BIYIKLI BALIK (Barbus barbus)
Genelde 30-50 santimetre uzunlukta ve 0.5-2 kilogram, en çok 3 kilogram
ağırlıkta olur. Büyüklerine seyrek rastlanır. Oksijeni bol, hızlı akan nehirlerin
berrak kum tabanlı bölümlerinde yaşar. Ülkemizin çeşitli yörelerinde türleri
bulunur. Mayıs-haziran arasında üreme yapar ve 5,000-30,000 yumurta döker. Bu
devresinde yumurtaları zehirlidir. Eti fazla değerli olmamakla beraber avcılığı
yönünden değerli bir balıktır.

BODUR YAYIN (lctalurus melas)
Güneydoğu'daki akarsu ve göllerin kumlu, çamurlu zeminlerinde yaşayan,
20-30, en çok 45 santimetre boy ve 100-500 gram ağırlıkta olabilen bir yayın
türüdür. Oldukça obur bir bahktır. Omurgasızlar, küçükbalıklar, balık
larvaları ve kurbağalar da dahil ne bulursa yer. Suların ısı şartlarına göre
nisan-haziran arasında kumların içine yuva yapan dişi, yumurtalarını dökerek
bunların oluşmasını bekler. Kılçıksız eti çok lezzetlidir. Ancak ekonomik değeri
bölgeseldir.

BÜYÜKBAŞ KAYABALIĞI (Gobius (Ponücola) kessleri)
Trakya ve Karadeniz Kıyılarına akan nehirlerde yaygındır. Boyları 12-18, en
çok 22 santimetre olur. Acı suların taşlık veya sert kumlu zeminlerinde dolaşıp,
nehirlerin içlerine girer. Yuva edindiği bölgeye çok bağlıdır, buraya zorla gelen
balıklara saldırgan olur. Küçük kabuklular, balıklar ve yumuşakçalarla beslenir.
Nisan-mayıs arası, dişiler yumurtalarını ince ipliklerle kumsallara
yapıştırır.Erkekler de gözcülük eder. Eti lezzetli ve sağlığa yararlıdır.
Ekonomik değeri bölgeseldir.

CAMGÖZ KÖPEKBALIĞI (Galeorhinusgaleus)
Sıcak ve ılık denizlerin 100 metrenin altındaki serin sularında tek
başırıa yaşayan, boylan 4-5 metreden 10-15 metreye ulaşan, omurgasızlar (mürekkep
balığı, ahtapot, medusalar) ve sürü halindeki küçük balıklan yiyerek beslenen bir
köpek balığı türüdür. Sıcak yaz günlerinde ağır hareketlerle su yüzeyinde
yüzer. Rahatsız edilmezse saldırgan değildir. Açık denizlerde erkek tarafindan
döllenen dişiler, 8-14 arası canlı yavru doğurur. Başka ülkelerde yenilmesine
rağmen yakalananlar, ülkemizde balık unu üretiminde kullanılır.

ÇAÇA (Sprattus sprattus)
Sardalya-tirsi ailesindendir. Boyu 6-8 santimetre, Karadeniz'in batısında 13-15
santimetre olanlarına da rastlanır. Besinleri planktonlar ve balık yavrularıdır.
Sürüler halinde yaşar. Mayıs-haziran arasında üreme yapar. Eti fazla lezzetli
değildir. Bu nedenle özel avcılığı yapılmaz. Buna karşın denizlerde ekonomik
değeri çök yüksek olan uskumru, palamut, torik gibi bahklar için yem değeri vardır.
Kuzey Avmpa Ülkelerinde konservesi çeşitli isimlerle pazarlanır.

ÇAMUKA (Atherina hepsetus)
Gümüş türündendir. Fazla derin olmayan sahillerin sıcak ve ılıman
sulannda, kumlu veya çakıllı bölgelerde sürüler halinde ve balık yavruları,
kabuklular ve yumuşakçalarla beslenerek yaşar. Suyun tuzluluk oranı ve oksijen
değerine uyum gösterir. Bu nedenle göllerde bile yaşayabilir. Boyu 10-12, en çok
16-18 santimetre olabilir. Suların bölgesel sıcaklığına göre nisan-eylül arasında
ürer. Beyaz ve çok lezzetli etiyle ekonomik değeri yüksektir.

ÇAPAK BALIĞI (Abramis brama)
Marmara ve Karadeniz'in akarsu ve göllerinde, bazı türleri de Ankara ve
Kırşehir'de yaşar. Boyları ortalama 30-40 santimetreden 70 santimetre ve 3 kilogramdan
6 kilograma ulaşabilir. Kurtlar, böcekler ve yosunlarla beslenir. 10 yıl yaşayabilir.
mayıs-haziran arası yaklaşık 100,000 yumurta ile üreme yapar. 1 kilogramın
üstündekilerin eti lezzetlidir; küçükleri ise yem veya av bahğı olarak değerlidir.

ÇİPURA (Spanıs aurata)
Ege ve Akdeniz'in bu namlı balığı, Marmara'da seyrek bulunur. Ortalama 25-35
santimetre boy ve 0.5-3 kilogram ağırlıkta, en çok 60 santimetre ve 6 kilogramda
olabilir. Etçil bir balıktır. Kuvvetli çenesiyle küçük kabukluları, balıkları ve
diğer hayvanları kolayca yer. Yaz devresinde sığlarda, kış aylarında da 35-40 metre
derinliklerde yaşar. İki yaşırı üstündekiler daha da derinlere iner. Üremeleri
ekim-aralık aylarında olur; 100-150,000 yumurta doker. Eti çok lezzetlidir. Ayrıca
üretim kültürüne uygunluğu nedeniyle ekonomik değeri çok yüksektir.

ÇİTARİ (Boops salpa)
Karagöz ailesinden bir balıktır. Sarpan balığı da denir. Boyları 45
santimetre olabilir. Görüntüsü çok güzel fakat eti lezzetsizdir. Bu nedenle fazla
ekonomik değer taşımaz. Marmara, Ege ve Akdeniz'de bol, Karadeniz'de seyrek rastlanır.
Yaşam karakteri ve üremeleri, karagöz cinsi balıklarda olduğu gibidir.

ÇİZGİLİ MERCAN (Uthognathus mormynıs)
Mırmır balığı da denir. Mercana göre vücudu daha uzundur. Genellikle
Akdeniz'de bulunur ve en çok 30 santimetreye kadar büyür. Sığ suların bitkilerle
örtülü taşlık, kayalık, kumluk bölgelerinde yaşar. Acı su bölgelerine de girer.
Biyolojik yaşamı karagöz-mercan gibidir. Etinin lezzetli olmasına rağmen az bulunan
ve sadece taze tüketilen bir balıktır.

ÇİZGİLİ ORKİNOS (Katsowonus pelamis)
Karadeniz, Marmara ve Kuzey Ege'ye kadar sularımızda rastlanan orkinos
türlerinden biridir. Boyu ortalama 60-100 santimetre olur. Yemlendiği balık
sürülerini önüne katarak Karadeniz'e çıkar ve orada sular ısınınca üreme yapar.
Bu gidiş-gelişler Karadeniz ve Marmara'daki yerli balıkların doğal dengesini
oluşturur. Etinin insan gıdası olarak çeşitli değerlendirilmesi ve avcılık
yönüyle aşırı tüketimi, hem orkinos türünü hem de onunla akım sağlayan diğer
balık türlerini tehlikeli olarak etkilemektedir.
D-F

DAĞ ALABALIĞI (Salmo trutta macrosügma)
Çoruh, Ege ve Konya Ereğlisi çevrelerinde dağ göllerinin soğuk, berrak ve
temiz sularında yaşar. Zaman zaman nehirlere de girer. Bilimsel olarak dünyanın son
buzul çağında dağ göllerinde kalıp, geliştiği teorisi vardır. Boyu 40-60
santimetreden 1 metreye; ağırlığı da 1-3 kilogramdan 14 kilograma olabilir. 3-4
yaşırıda olgunlaşıp göllerin buzla kaplandığı ekim-ocak aylarında
yumurtalarını çakıllara bırakır. Dişileri yaklaşık 3,500 yumurta bırakır. Çok
lezzetli etinin yanısıra sertlik ve çevikliği ile avcılığı da değerlidir.

DENİZ ALASI (Salmo trutta Iabrax)
Karadeniz alabalığı, som balığı olarak da tanınır. Somon balığı ile
hem arkabalığı, hem de benzerliği vardır. Bir türü de Akdeniz'de yaşar. Genelde
50-80 santimetre boy ve 3-7 kilogram ağırlıktan, en çok 100 santimetre ve 25 kilograma
erişenlerine rastlanır. Ömrünun bir kısmını denizde geçirdikten sonra üremek
için nehirlere girer. Ağırlığına oranla 2,000-16,000 yumurta döker. Kuvvetli
çenesi olan yırtıcı bir balıktır. Küçük balıklar ve kabuklularla beslenir. Eti
çok lezzetli olduğu gibi, yumurtasından da kırmızı havyar elde edilir. Ekonomik
değeri çok yüksektir.

DERE ALABALIĞI (Salmo trutta fario)
Soğuk, temiz ve hızlı akıntılı nehirlerde çevresine bağlı olarak yaşar.
Bölgesine kıskançtır, başka balıkların gelmesini istemez. Boyları 30-40, en çok
60 santimetre ve 0.5-2 kilogram ağırlıkta olabilir. Yumuşakçalar ve yavru balıklarla
beslenir. Erkekleri 2, dişileri 3 yaşırıda olgunlaşıp ekim-ocak arasında yumurta
bırakır. Zaman zaman akıntılara karşı 1.5-2 metre sıçrayarak yüzer. En değerli
tatlı su balıklarından biridir. Lezzetli ve yararlı etiyle ekonomik değeri çok
yüksektir.

DERE KAYABALIĞI (Gobio gobio)
Ülkemiz akarsularında çeşitli türleri yerine göre adlar alır. 5-6 yılda
yavaş büyüyerek 12-20 santimetre boya ulaşır. Fazla hareket etmeden sualtında
yatarak ömrünü geçirir. Nisan-haziranda 12 - 18° C sularda haftalık aralıklarla
ürer; dişileri 1,000-3,000 yumurta verir. Eti lezzetlidir. Büyük balıkları avlamak
için yem olarak da kullanılır.

DERE PİSİSİ (Pleeuronectes Besus)
Nehirlerin denizlere karışan acı su bölgelerinde veya akarsulann daha
içerlerinde yaşayan bir pisi türüdür. Akdeniz'de fazla rastlanır. Az akıntılı
suların kumsal diplerinde fazla hareket etmeden yaşar. Ortalama 25-30, en çok 50
santimetre boyda olur. Etçil bir balıktır. Bulunduğu bölgenin su ısısına göre
değişik olarak şubat-mayıs arasında ürer ve 800,000 yumurta bırakır. Eti çok
lezzetli ve ekonomik değeri yüksek bir balıktır.

DİKENCE (Gasterosteus aculeatus)
Denizlerin kıyı kesimlerinde, nehirlerin denize karışan acı su bölgelerinde
ve zaman zaman nehirlerde yaşayan küçük bir balıktır. Boyu 7-9 santimetre olup
vücudu kalın pullarla kaplıdır. Çeşitli renklerinin güzelliği ve 300-1,000
dolayında yumurtasının erkek balık tarafından bir yuva yapılarak korunması,
dikenceyi ilginç bir doğa olayı yapar. Ekonomik bir değeri yoktur.

DİKENLİ KIRLANGIÇ (Aspitriglıa cuculus)
Kırlangıç ailesinin bir türüdür. Sırt ön yüzgeçlerinin sivriliği ve
uzunluğu, yan taraflanndaki sert kabuklarla kırlangıçtan aynlır. Ege, Akdeniz ve
Marmara'da bulunur. Karadeniz'de rastlanmaz. En çok 45 santimetre boyda olur.
Denizlerimizde sayısı kırlangıçtan daha azdır. Genelde 30 metre derinlikte durgun
sularda, bazen de 100-250 metre derinliğe inerek yaşar. Eti lezzetlli ve yararlıdır.
Ekonomik değeri vardır.

DİKENLİ ÖKSÜZ (Prestedion cataphractum)
İsim benzerliğine karşın kırlangıç ailesinden öksüz ile soydaşhğı
yoktur. Marmara, Ege ve Akdeniz sahillerinin 30-400 metreye varan derinliklerin kumlu,
çakıllı yosun kaplı zeminlerinde yaşar. Boyları 10-15, en çok 30 santimetre
olabilir. Küçüklerine mıcır, büyüklerine çuka denir. Çiftler halinde gezerek
yosunlar, otlar, yumuşakçalar ve küçük kabuklularla beslenir. Mayıs-temmuz arası
ürer. Eti lezzetlidir fakat çok seyrek bulunur.

DİL BALIĞI (Amogtossus latema)
Denizlerimizde 10 metreden 300-500 metreye kadar derinliklerinde, kumlu, çamurlu
veya çakıllı diplerinde fazla hareket etmeden ve uzun göçler yapmadan yaşar.
Boyları 20-25 santimetre olur. Dipteki omurgasızlar, küçük balıklar ve böceklerle
beslenir. Bahardan itibaren kıyılara sokularak haziran-temmuz arasında üreme yapar.
Kış aylarında eti dolgun ve lezzettli olur. Genelde her mevsimde bulunan, ekonomik
değeri yüksek olan bir balıktır.

DÜLGER (Zeus faber)
Boyu 50-60 santimetreye ulaşan dülger balığı, geçici balıktır. Mayısta
Marmara'dan Karadeniz'e çıkar. Akdeniz, Ege, Marmara ve kısmen de Karadeniz'de
yaşayan, kalın pullarla örtülü dülger balığı, etobur bir balıktır. Büyük
ağzıyla kendinden küçük pek çok balığı yutarcasına yer. Genelde 60-70 santimetre
derinliklerde yaşar. Kış mevsiminden sonra suların ısınmasıyla mayıs ayından
başlayarak temmuz sonuna kadar üremelerini sürdürür. Dülger balığı,
İzmir-Antalya arası yörelerimizde peygamber, dikenli peygamber balığı olarak da
tanılır. Eti lezzetli, beyaz ve yararlıdır.

EGREZ BALIĞI (Vimba vmıba)
Kuzey Ege, Marmara, Trakya ve Göller Bölgesi'nde yayılış gösterir. Düz ve
ağır akışlı suların, kumluk, çamurlu zeminlerinde yaşar. Boyları 25-35 santimetre
en çok 50 santimetre ve 450-500 gram ağırlıkta olur. 3-4 yaşırıda olgunluğa
erişip mayıs-haziran arası üreme yapar. Etinin güzelliği ve bolca avlanılmasıyla
ekonomik değeri vardır.

ELEKTRİK BALIĞl (Torpedo marmorata)
Bir köpek balığı türüdür. Sıcak ve ılıman denizlerin 100-150 metreye
varan diplerinde fazla göç etmeden yaşar. Boyu 150 santimetre olabilir. Genelde
avlanmak için veya tehlike halinde 100-220 volta varan, insan için tehlikeli fakat
öldürücü olmayan kısa süreli elektrik çarpması yapar. Bahar-yaz aylarında
çiftleşerek ürer. Dişileri 14-15 canlı yavru yapar. Eti yenebilir, fakat ülkemizde
fazla tüketilmez.

EŞKİNA (Scıana umbra)
Sıcak ve ılıman denizlerin 100-150 metre taşlık, kayalık ve mercanlı
bölgelerinde yaşar. Bütün denizlerimizde bulunur. Gezgin bir balık değildir. Aynı
zamanda taşbalığı ve mavruşgil balığı olarak da tanınır. Bahar sonu, yaz
aylarında üreyen eşkina, 30-35 santimetre uzunluk ve 500-600 gram ağırlığa erişir.
Beyaz ve çok lezzetli eti ile ekonomik değeri yüksektir.

FANGRİ MERCAN (Sparus pagrus)
Bir mercan türüdür. Ortalama 25-35, en çok 80 santimetre boyda sıcak
denizlerde, Güney Ege ve Akdeniz'de yaygın bulunan kabuklular, yumuşakçalar ve
küçük balıklarla beslenen etçil bir balıktır. Taşlık ve kayalıkların mağaralı
oyuklarında yaşar. Üremesi bahardan ağustosa kadar sürer. Mercan ailesi içinde eti
en lezzetli olanlardandır, ancak seyrek bulunduğu için ekonomik değeri bölgeseldir.

FENER (Lophius piscatorius)
Kıyılardan 500 metreye kadar derinlerde yaşayan, boyları 2 metreye
erişebilen, bir dip balığıdır. Hareketsiz yatar ve antenleriyle avını kendine
çekerek çok büyük ağzıyla kendi büyüklüğündeki balıklan bile yutar. Pulsuz ve
çıplak vücudunu kapsayan sıvı, insan cildi için tehlikelidir. Mart-ağustos arası
derinlere inerek ürer. 6-7 yaşırıda bir dişi, 1 milyon yumurta verir. Eti beyaz ve
çok lezzetlidir. Ekonomik değeri yüksektir. Şeker hastalığı tedavisinde kullanılan
ensülin ilacı, ilk kez fener balığı pankreasından elde edilmiştir.
G-I

GAMBUSYA (Gambusia affims)
Anayurdu ABD'nin güney bölgelerinden, sivrisinek ve sıtma mücadelesi için
ülkemize getirilmiştir. Durgun, sığ ve sıcak sulara çok toleranslıdır. 0'dan +30°
C.'ye kadar dayanabilir. Özellikle sivrisinek larvalanyla beslenir. Aynca yosunları ve
kabukluları da yer. Erkekleri, 3-5 santimetre dişileri, 6 santimetre olur. Nisan-ekim
arasında erkekleri, spermlerini dişinin üreme boşluğuna bırakır; 30 günlük
hamilelikten sonra dişi yaklaşık 60 yavru doğurur. Doğa dengesi ve sağlığa yararı
ile çok değerlidir.

GELİNCİK (Gaidropsanıs mediterraneus)
Bakalyaro ve mezgitle ayni türdendir. Denizlerimizde birkaç cinsi yaygındır.
Sıcak ve ılıman suların taşlık, kayalık diplerinde sahillere yakın yaşar. Balık
yavruları ve kabuklularla beslenir. Çevik, yırtıcı ve saldırgandır. Derisi çok
kaygandır. Ortalama 20, en çok 40 santimetre boyda olur. Üremesini sonbaharda yapar.
Beyaz ve lezzetli etiyle ekonomik değeri olan bir balıktır.

GÖKKUŞAĞI ALABALIK (Salmo gairdneri)
Kuzey Amerika kökenlidir. Yetiştirilmek üzere dünyaya yayılmış, bu arada
ülkemize de getirilmiştir. Temiz, oksijeni bol sularda yapay yemler veya küçük
balıklarla beslenebilen yetiştirmeye en çok uyum gösteren, tuzlu deniz suyuna da
toleransı olan bir alabalık türüdür. Erkekler 2, dişileri 3 yılda olgunlaşıp
kilogram /ağırlığına göre yaklaşık 1,000-5,000 yumurta verir. Denizde
yetiştirilenleri, daha çabuk büyüme gösterir. Etinin lezzeti ve bol üretimiyle
ekonomik değeri çok yüksektir.

GÖL ALABALIĞI (Salmo trutta lacustris)
Kuzeybatı Anadolu, Abant ve 7 Göller Bölgesi'nde yayılış gösterir.
Çeşitli türleri vardır. Türüne göre renk, boy ve beslenme farklılıkları
gösterir. Genelde temiz, bol oksijenli soğuk sularda fazla gezinmeden; planktonlar, dip
hayvanlan ve küçük balıklarla beslenerek yaşar. Boyları ortalama 25-40,
yabanlarında 60-70 santimetre olabilir. Eylül-ocak arasında üreme yapar.
Yumurtalarını dipteki çakıllara yapıştırır. Üretimi yapılmaz. Eti çok lezzetli,
ekonomik değeri bölgeseldir.

GÖRDEK (Ruülus rubilio)
Kızılgöz ailesindendir. Kuzey Ege, Marmara ve Trakya'da fazla hareketli
olmayan akarsuların zengin bitkili kıyı bölgelerinde yaşar. Kış aylarını daha
derince sularda geçirir. Kurtlar, böcekler, kabuklular ve böcek-sinek larvalarıyla
beslenir. Boyu 15-20, en çok 25 santimetre olur. Nisan-mayıs arası ürettiği
yumurtalarını bitkilerin arasına bırakır. Besin yönüyle değersizdir, fakat av yemi
olarak değerlendirilir.

GÜMÜŞ (Atherma boyeri)
Denizlerimizde yaygın olan Gümüş'ün Sapanca, İznik ve Köyceğiz
Göllerinde yaşayan bir türüdür. Sıcak sularda, böcek larvaları ve sualtı
hayvancıklarıyla beslenerek yaşar. Mayıs-eylül arasındaki üreme devresinde
yaklaşık 600 yapışkan yumurtasını; kumlu, çakıllı zeminlere bırakır. Su
yüzeyine yakın, sürü halinde dolaşırken su kuşlarına yem olur. Eti yenebilir. Daha
çok balık üreticiliğinde yem veya balık unu endüstrisinde değerlenir.

GÜMÜŞ HAVUZBALIĞI (Carassius auratus gibelio)
Trakya ve Doğu Karadeniz'in yumuşak zeminli, bol bitkili akarsularında
yayılış gösteren bir carrasius türüdür. Büyümesi daha hızlı olup 3-4
yaşırıda 15-20 santimetreye erişir. Daha büyüklerine de rastlanır. Mayıs-haziran
arası 160-380,000 yumurta döker. Bazı hallerde bu yumurtaları, sazan veya diğer havuz
balıklarının döllediği de olur. Eti yenebilir. Havuz veya akvaryumlarda süs
balığı olarak yaşatılır.

GÜMÜŞ SAZAN (Hypophtalmichthys molitmc)
Diğer sazan türleri gibi Güneydoğu Asya kökenli bir balıktır. Ortalama
100-120 santimetre boy ve 20 kilogram ağırlığa erişirler. Fido planktonlarla
beslenir. 3 yaşırıda cinsel olgunluğa erişip, 20 - 22° C.'de ve üstündeki sularda
kilogram ağırlığına oranla 140,000 yumurta verir. Yağsız ve lezzetli eti, Çin'de
değerli bir yiyecektir. Bu nedenle ülkemize de getirtilerek araştırma enstitülerinde
yaşam uygulama ve üretme şartları incelenmektedir.

GÜNEŞ (Coris julis)
Bu balık da lapin ailesindendir ve aynı yaşam karakterini gösterir. Boyları
ortalama 20 santimetre olur. Gövdesini çevreleyen renklerin güzelliği ile denizlere
güzellik katarlar. Nisan-haziran arasında üremelerini yaparlar ve türüne göre
600-20,000 taneye kadar yumurta döker.

HAMSI (Engraulis encrasicolus)
Karadeniz'in insan yaşamıyla birleşen balığıdır. Marmara'da da bulunur.
Sürüler halinde yaşar ve 20 santimetreye kadar büyür. Ocak-mart arasında beslenmek
içm sahillere yaklaşır ve bol av verir. Gündüzleri 30-40 metre derinlerde, geceleri
yüzeye yakınlarda dolaşır. 1 yaşırıdan itibaren olgunluğa erişip 18 - 20° C.
sularda, 25-60 metre derinlikte ve az tuzlu sularda üreyip, yaklaşık 40,000 yumurta
döker. Etinin lezzeti, çeşitli tüketim yönleriyle ekonomik değeri çok yüksektir.
Aşırı avlanılması ve orkinos-palamut-uskumru/torik sisteminde dengenin bozulması,
hamsiyi de tehlikeli olarak etkilemektedir.

HASKEFAL (Mugu cephalus)
Denizlerimizde yaygın bulunan bir kefal türüdür. Ortalama 30-50, en çok 75
santimetre boyda olabilir. Bütün kefaller gibi ürkek ve çevik bir balıktır. Açık
denizle sahiller arasında gidip gelirler. Bazen beslenmek için sürüler halinde acı
sulara, lagünlere, hatta nehirlerin içlerine girerler. Deniz dibi bitkileri ve
yumuşakçalarla beslenir. Yaz aylarında üreyip 150,000-1 milyon yumurta verir. Beyaz
etinin lezzeti ve mumlanarak pazarlanan havyar yumurtasıyla ekonomik değeri çok
yüksektir.

HAVUZ BALIĞI (Can-asius carrasius)
Trakya-Marmara Bölgeleri, Kızılırmak, Yeşilırmak Deltaları ve Çoruh
Havzası'nda yayılış gösterir. Boylan 15-25, en çok 45 santimetre ve 2-3 kilogram da
ağırlıkta olur. Su içindeki otlar, dip hayvanları ve sinek larvalarıyla beslenir.
Sazana benzer ve akrabadır. Mayıs-haziran arası 14-20° C. sularda 150-300,000
yumurtasını 2-3 defada otların üzerine bırakır. Suyun kirliliği ve oksijen
değerine toleranslı bir balıktır. Büyüklerinin eti lezzetlidir. Batı ülkelerinde
üretimi de yapılmaktadır.

HOROZBİNA (Parablennius gattorugine)
Dalgalı sahillerin taşlık, kayalık ve yosunlu bölümlerinde gizlenerek,
çoğunlukla çift yaşar. Çeşitli türleri olduğu gibi tatlı sularda yaşayanları da
vardır. Yaşam şartlanna göre böcekler, kurtlar ve balık yumurtalarıyla beslenir.
Eti lezzetsiz, sert ve kılçıklıdır. Bu nedenle ekonomik değeri yoktur. Bahar ve yaz
sürecinde erkeklerin ustaca hazırladıkları taş oyukları, midye, istridye kabukları
arasına dişiler, 2,000-15,000 yumurta dökerler. Erkekler de 20-25 günlük kuluçka
döneminde bazen dalgalar içinde atlıya atlıya yumurtalara bekçilik yaparlar.

HOROZBİNA (Blennius fluviatilis)
Marmara, Ege ve Akdeniz akarsuları ve bunların deniz kanşımı acı su
bölgelerinde yaşar. Boyları denizde yaşayanlara göre daha küçüktür. 8-12, en çok
15 santimetre, Akdenizdeki türleri ise 20 santimetreye ulaşabilir. Su altındaki
küçük hayvanlar veya böcek larvalarıyla beslenir. Yaz aylarında üreyip
yumurtalarını taşlar ve midye kabukları arasına ustaca gizler. Çıplak ve pulsuz
derisi, yapışkan bir sıvı ile kaplıdır. Ekonomik bir değeri yoktur.

İNCİ BALIĞI (Albunus albunius)
Pullarından yapay inci yapılması ismini verir. Ülkemizde çeşitli türleri
yaşar. Boyları 15-20 santimetre olur. Manyas ve Ulubat Göllerinde bolca bulunur.
Planktonlar, kurtlar, böcek larvaları ve su yüzeyindeki sinekleri yakalayarak beslenir.
Nisan-mayıs arası üreyip, yapışkan yumurtalarını nehirlerin giriş veya
çıkışındaki kıyıların kumluklarına bırakır. Eti lezzetli sayılır. Bölgesel
değerlenir. Orta Anadolu'da Gökçe, Van çevresinde darah ismiyle anılır.

ISKARMOZ (Sphyraena sphyraena)
Bütün sıcak ve ılık denizlerin sığ sularından 100 metre derinliğe kadar
orta sularda yaşayan bir balıktır. Et yiyen cinsinden ve avlarına karşı
yırtıcıdır. Marmara'da az, Ege ve Akdeniz'de fazlaca bulunur. Akdeniz barakudası
olarak da adlandınlır. Boyu 1 metreye erişen ıskarmoz balığı, barakuda olarak
okyanuslarda 3 metreye kadar büyüyebilir. Sürü halinde dolaşıp özellikle köpek
balıklarına hücum ederler. Fazla yırtıcılığı ve etinin de gıda değeri
olmadığı için ekonomik yönü yoktur.

İSKORPİT (Scorpaena porcus)
Yaşamı aynı aileden olan Lipsoz'un aynıdır. Farkları, iskorpitin lipsoza
göre daha küçük olması (ortalama 20-30 santimetre) ve renginin koyuluğudur.
İskorpitin de dikenleri lipsoz gibi çok zehirlidir. Bu nedenle yakalandığında dikkat
edilmelidir. Eti lezzetli ve çok yararlıdır.

İSPARİ İSPAROZ (Diplodus annıüaris)
Bütün denizlerimizin sıcak ve ılık sahil bölgelerinde yaşayan bir karagöz
türüdür. 16-20 santimetreye büyüyebilir. Deniz kurtlan, karides, yosunlar ve balık
yavrulanyla beslenir. Göçer balıklardandır. İlkbahardan yaz sonuna kadar üremelerini
sürdürür. Eti beyaz, yağlı ve lezzetlidir.

İSTAVRİT (Trachurus trachurus)
Denizlerimizde sankanat istavrit (Akdeniz) ve karagöz istavrit
(Karadeniz-Marmara) olarak iki türü yaşar. Boylan karagözde 15-25 santimetre, en çok
30 santimetre, sarıkanatta ise 30-50 santimetre olur. Küçüklerine kraça denir. Gezici
balıklardır. Hamsi, çaça, çamuka gibi küçük balıkların yavrulanyla beslenir.
Mayıs-ağustos arası sürüler halinde ürer. Lezzetli eti, çeşitli yemekleri ve bol
avlanmasıyla ekonomik değeri en yüksek balıklardandır.

İSTRONGİLOS (Spicara smaris)
Bütün denizlerimizde ve denizlerin nehirle karışan acı su bölgelerinde
yaşar. İzmaritle aynı ailedendir. Erkekleri 13-16, dişileri 15-20 santimetre boy ve
50-100 gram ağırlıkda olur. Suların ısısına göre açık denizle kıyılar
arasında gidip, gelirler. Nisan-mayıs, bazen de temmuza kadar üreyip 40-60,000 yumurta
döker. Planktonlar, küçük hayvanlar ve deniz bitkileriyle beslenir. Eti lezzetlidir,
bol bulunduğu için ekonomik değeri vardır.

İZMARİT (Maena smans)
Denizlerimizin yerli balıklarındandır. Küçüklerine kancur, büyüklerine
kanal izmariti denir. Boyu ortalama 15 santimetre, dişileri daha küçük olur. Hareketli
ve kurnazdır. Yaz aylarıda sahillere kadar sokulur. Üst, ön dikenleri tehlikelidir.
Batar ve yara yapar. 10-12 yıl yaşayabilir. Erkekleri 3, dişileri 2 yaşırıda
olgunlaşıp, 60-70,000 yumurta verir. Balık yumurtaları, yavruları ve yosunlarla
beslenir. Eti beyaz ve lezzetlidir. Bol tüketilir.
K

KABABURUN (Chondrostoma nasus)
Çeşitli türleriyle ülkemizde yaygındır. Göl ve nehirlerin
giriş-çıkışlarının dibe yakınlannda çakıllı bölgelerde yaşar. Boylan 25-40,
en çok 50 santimetre olur. Taşlara yapışık yosunlar, bitki kökleri ve dip
hayvanlanyla beslenir. Mart-mayıs arası ürer ve 100,000'e yakın yumurtasını
çakıllann üstüne yapıştınr. Farklı türleri, bölgelere göre çeşitli
şekillerde değerlendirilir.

KADİFE BALIĞI (Tınca tinca)
Kuzey bölgelerimizin bol bitkili durgun veya yavaş akıntılı sularında
yaşar. Genelde 30-40 santimetre en çok 60-70 santimetre olur. Planktonlar, küçük
balıklar ve yumuşakçalarla beslenir. Gündüzlerini dipte geçirip geceleri avlanır.
Mayıs-haziran arası üreme yapar. Eti lezzetlidir. Sazan yetiştiriciliğinde yardımcı
olarak düşünülen bir balıktır. Sportif yönü zevklidir.

KAĞIT BALIĞI (Trachipetnıs trachypetrus)
Çok yassı vücuduyla kağıt ismini alır. Ilık denizlerin 15-20 metre
derinliklerinde, göç etmeyip ısı şartlarına göre yer değiştiren planktonlar,
omurgasızlar ve küçük balıklarla beslenen, boyları 3 metre olabilen bir balıktır.
Karadeniz'de rastlanmaz, diğer denizlerde seyrek görülür. Sakin, yavaş ve ahenkli
yüzen, sırasında çok hareketli olabilen bir canlıdır. Bahara doğru sahillere
sokularak iklim şartlanna göre yaz boyunca ürer. İlginç bir balık olarak denizleri
süsler.

KALKAN (Psetta maxima)
Bir dip balığı olan kalkan, Karadeniz'in en tanınmış balıklarındandır.
Boğazlar, Marmara, Ege ve Akdeniz'de seyrek rastlanır. Gezici balık değildir. Bütün
hayatı dipte yatmakla geçer. Batı Akdeniz, Atlas Okyanusu ve Şimal Denizi'nde,
kalkanın diğer türleri yaşamaktadır. 25-30 yıllık ömrü olan kalkan balığı, 1
metre boya erişebilir. Sahillerde 5-10 metreden başlayarak 300-400 metre derinliklere
inebilir. Etçil ve fazlasıyla obur bir balıktır. Erkekleri 5-6, dişileri ise 6-7
yaşlannda olgunlaşıp üremeye geçebilir. Üremeleri 10°-15° C sularda nisandan
hazirana kadar sürer. Milyonlarca yumurta vermesi yanında etinin lezzeti ve verimliliği
ile ekonomik değeri çok yüksektir.

KANATLI KIRLANGIÇ (Cephalacanthus volitans)
Boyları 50 santimetreye ulaşabilen ve kırlangıçın bir türü olan bu
balıklar, güzel ve bezeli renkleriyle Ege ve Akdeniz'de yaşar. Su yüzeyinden 1-1.5
metre yüksekte 1-10 saniyelik sürede 30-35 m.'lik uçuşlarla denizleri süsler.
Suların ısınmasıyla beraber sahillere yaklaşarak, mayıs-temmuz arası ürer. 10-80
metre derinliklerde yumuşakçalar, kabuklular ve böceklerle beslenir.

KARAGÖZ (Diplodus vulgaris)
Bütün denizlerimizde, çoğunlukla Marmara ve Ege'de ılıman suların
kayalıklarında yaşayan, bol bulunan ve sevilen yerli balıklarımızdandır. Sürüler
halinde yaşar. Suların ısı şartlarına göre bahar aylarından ağustosa kadar üreme
yapar. Çeşitli türleri sularımızda yaşar. Kuyruğu lekeli ve çizgili olanı
ısparoz/ispari olarak tanınır. Lezzetli eti ve bol avlanılmasıyla ekonomik değeri
yüksek bir balıktır.

KAYIŞ BALIĞI (Ophidion barbatum)
Denizlerimizde seyrek rastlanan, 2-3 metreden 150 metreye kadar derinliklerde,
üstü bitkilerle örtülü kumsal, çakıllı diplerde fazla göç etmeden yaşayan bir
balıktır. Yumuşakçalar, kabuklular ve küçük balıklarla beslenir. Boylan 30
santimetre olabilir. Bahar-yaz sonu üreme yapıp 15-18,000 yumurta döker. Eti
lezzetlidir. Fakat seyrek bulunduğu için ekonomik değeri yoktur.

KEDİ BALIĞI (Scyliorhinus canicula)
Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman denizlerin 3 metreden 1,000
metreye varan derinliklerinde fazla göç etmeden yaşar. Kabuklular, omurgasızlar ve
balıklarla beslenir. Boyları ortalama 80-150 santimetre olur. Kuşlar gibi çiftleşip,
yumurtlayarak nrer. Bahar aylarında yumurtalarını bir torba içinde kayalıklar
arasına bırakır. Bir mevsimde birkaç kez yumurtlayabilir. Kuluçka süresi 15
gündür. Eti lezzetli olup yenilebilir. Aynca sportif avcılığı da yapılır.

KELER (Squatina sguatina)
Köpekbalığı ailesindendir. Sıcak ve ılıman denizlerin 5-100 metre
derinlerinde sahil yakınlarında veya 70-400 metre açıklarında, kumlu, çamurlu
alanlarda fazla göç etmeden yaşar. Boyu 2 metreye ulaşabilir. Büyük ağzıyla
dipteki ölü veya diri balıkları, omurgasızlarla sürü halindeki balıkları
yutarcasına yiyerek beslenir. Bahar sonu yaz aylannda dişiler, gruplar oluşturarak
sahillere yakınlarda döllenir. 18-20 ay sonra tek başlarına 10-18 arası canlı yavru
doğurur. Yüzgeçlerinin eti yenebilir, karaciğerinden yağ ve vitamin elde edilir.

KIKLA LAPİN (Labrus berggylta)
Ilık ve sıcak denizlerimizin yosun ve bitkilerle kaplı taşlıkların 2-30
metre derinlerinde yaşar. Dişi ve erkekleri arasında boy ve renk farkları görülür.
Boyları 30-40, en çok 60 santimetre (dişilerde) olabilir. Yumuşakçalar ve
kabuklularla beslenir. Dişleri çok kuvvetlidir. Üremeye yakın erkekleri, deniz
bitkileriyle dişiye yuva hazırlar. Mayıs-ağustos arasında yumurta verir. Eti
lezzetlidir. Aynca sportif avcılığı değerlidir.

KIRLANGIÇ (Trigüa lucema)
Ege, Akdeniz ve Marmara'nın fazla göç etmeyen, yerli balığıdır. Kısmen
Karadeniz'de rastlanır. Ihk denizlerin sahil yakınlarında 5-300 metre derinliklerin
diplerinde çiftler halinde yaşar. Küçüklerine derviş balığı da denir. Ortalama
25-50 santimetre olur. 80 santimetre ve 6-8 kilogram olanlarına rastlanır. 15-20
yıllık yaşamı vardır. 3 yaşırıda olgunlaşıp sahillerden uzakta üremelerini
yapar. Küçük kabuklular, yumuşakçalar, deniz bitkileri ve böceklerle beslenir.
Etinin lezzet ve yararıyla, her mevsimde bulunmasıyla ekonomik değeri yüksektir.
Diğer Akdeniz ve Avrupa ülkelerinde de bol tüketilir.

KIRMA MERCAN (Pagellus aceme)
Mercan ailesindendir. 0-400 metre bazen de 700 metre derinliklere inebilmektedir.
Yaşam çevresi taşlık, kayalık ve dibe yakın yerlerdir. Boyları 35-40 santimetreye
ulaşabilir. Eti beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Marmara, Çanakkale Boğazı ve Ege'de
bolca bulunur. Ekonomik değeri yüksektir. Denizlerdeki ısıya göre ilkbahardan
başlayarak ağustosa kadar üremeleri sürer. Etçil balık olan mercanlar çeşitli
küçük balıklar, kabuklular ve omurgasızlarla besinlenir.

KIRMIZI HAVUZBALIĞI
Biyolojik yaşamı diğer havuz balığı türleri gibidir.15-20 cm boyu ve
renginin güzelliği ile eski çağlardan beri havuzların şimdilerde de akvaryumların
klasik ve kıymetli balığıdır. Çin'de ve Japonya'da üretilen çeşitli türleri ve
formları vardır.

KIZILGÖZ (Rutilus mtilus)
Karadeniz, Trakya, Marmara ve Kuzey Batı Anadolu'nun sahil bölgelerindeki
nehirlerde yaşar. 25-30, en çok 50 santimetreye büyür. Kızılkanatla büyük
benzerliği vardır. Küçük canlılar ve bitkilerle beslenir. Bahar aylarında ürer ve
50-100,000 yumurta bırakır.. Eti değerli olmadığı için daha ziyade yem olarak
kullanılır. Nehir ve kıyılardaki yırtıcı balıklar ve kuşlar içinde iyi bir
besindir.

KIZILKANAT (Scardinius eıythrophthalmus)
Kuzey Anadolu'da soğuk olmayan ağır akışlı nehirler, göl ve göletlerin
yumuşak tabanlı zeminlerinde yumuşakçalar ve bitkilerle beslenerek 10-11 yıl yaşar.
20-40 santimetre boy ve 200-400 gram ağırlıkta olur. 3-4 yaşırıda olgunlaşıp
kg/ağırlığına göre 600,000 yumurta döker. Eti lezzetli fakat çok ince kılçıklı
olduğu için makbul değildir. Tuma gibi yırtıcı balıklar için değerli bir yemdir.

KOCAAĞlZ (Aspius aspius)
Trakya, Marmara ve Kuzey bölgelerimizin hızlı akarsularında yaşar. Ortalama
60-80, en çok 100 santimetre boy ve 2-4 kilogramdan 10 kilogram ağırlığa
erişebilirler. Etçil bir balıktır, su içindeki her türlü hayvanla beslenir.
Erginleri yalnız dolaşır. Cinsel olgunluğa 4-5 yaşlarında ulaşıp nisan-temmuz
arasında 80-100,000 yumurta verir. Az lezzetli eti nedeniyle ekonomîk değeri
bölgeseldir. Buna karşın olta avcılığı çok zevkli bir balıktır. Yaşam karakteri
bu balığın aynı olan "aps. vorax" türü Fırat ve Dicle Nehirlerinde
yaygındır. Sis balığı olarak tanınır. Boyları 40 santimetre olur.

KOLYOZ (Scomber japonicus)
Bütün denizlerimizde bulunmakla beraber daha çok Marmara balığı sayılır.
Şeklen uskumruya çok benzer fakat ayrı bir türdür. Büyük Okyanus'ta da sürüler
halinde yaşar. Küçük balıklar, yavrular ve planktonlarla beslenir. 2-3 yaşırıda
olgunlaşan dişileri temmuz-ağustos arası 300-400,000 yumurtasını denize bırakır.
Eti uskumru kadar lezzetli olmamakla beraber, taze-kuru-tuzlu olarak bol tüketilen bir
balıktır.

KÖMÜRCÜ KAYASI (Gobius niger)
Bütün denizlerimizin nehir ağızlarına yakın, bazen de acı su
bölgelerinde, 75 metreye kadar derinliklerin kumlu, çamurlu diplerinde fazla göç
etmeden yaşar. Boyları en çok 18-19 santimetre olabilir. Mart-mayıs arasında
1,000-6,000 arasında yumurta vererek ürer. Bu yumurtalara erkekler bekçilik yapar.
Küçük kabuklular, yumuşakçalar ve balıklarla beslenir. Eti beyaz, lezzetli ve
yararlıdır.

KÜÇÜK KAYABALIĞI (Gobius (Ponücola) syrman)
Karadeniz kıyılarına akan nehirlerin küçük kabuklular ve yosunlarla kaplı
zeminlerinde acı su-tatlı su karışımı sahillere yakın yerlerde yaşar. Boyu 18-22,
en çok 25 santimetre olur. Yumuşakçalar ve özellikle kabuklularla beslenir.
Nisan-mayıs arası doğan yavrulara, erkek bekçilik yapar. Diğer kayabalıkları gibi
eti beyaz, lezzetli ve yararlıdır. Ekononıik değeri bölgelere göre değişir.

KUM TRAKONYASI (Trachmus araneus)
Ilık denizlerin sahil bölgelerinde 2-3 metreden 100-150 metreye varan
derinliklerde yumuşak kumlar arasında ömür geçirir. Beslendiği küçük balıklar,
böcek, yumuşakça ve kurtlara karşın çok süratli bir avcıdır. En fazla 50
santimetreye büyüyebilir. Dikenleri trakonya gibi zehirli ve insan için tehlikelidir.
Eti lezzetli olmakla beraber tehlikesinden ötürü az avlanıldığı için ekonomik
değeri yoktur. Kışı derin sularda geçirip, mart başırıdan itibaren sığlara
sokulup, yaz sonuna kadar üreme yapar.

KUPES (Boops boops)
Altınkuşak da denir. Ilıman ve sıcak denizlerde yaşar. Akdeniz, Ege ve
Marmara'da bulunur. Marmara'dakilerin bir bölümü Karadeniz'e çıkar ve döner.
Yosunlar, balık yavruları ve kabuklularla beslenir. Boyları 15-25, en çok 35
santimetre olur. Üremelerini bahar sonunda yapar. Karagöz ve çitari ile aynı
türdendir. Eti lezzetlidir. Ancak bölgesel değerlenir.

KURBAĞA BALIĞI (Uranoscopus scaber)
Akdeniz, Ege ve Marmara'da taşlık ve yosunlu bölgelerde yaşar. Dipte yatarak
başırıın üstündeki gözleri ile küçük canlıları veya balıkları görüp,
avlar. Nisan-mayıs aylarında kışladıkları derin sulardan sahillere, bazen de acı su
bölgelerine sokulup temmuz-eylül arasında üreme yapar. Kg./ağırlığına göre
10,000-20,000 yumurta döker. Yavrular, önce plarıktonlarla daha sonra ise
omurgasızlarla beslenir. Eti lezzetlidir. Özel avcılığı yapılmadığı için
ekonomik değeri azdır.
L-O

LAHOZ/GİRİDA (Epinephelus aeneus)
Ege ve özellikle Akdeniz'de yaygın bulunan, boyları 1 metre olabilen bir hani
türüdür. Fazla derinlere gitmeden kayalık, taşlık veya çakıllı alanlarda yaşar.
Oldukça yırtıcı, etçil bir balıktır. İrili ufaklı her türlü kabuklular,
omurgasızlar ve küçük balıklarla beslenir. Mayıs-haziran arasında üreme yapar.
Akdeniz'in eti çok lezzetlli, şöhretli balıklarındandır. Ancak ekonomik değeri
bölgeseldir.

LEKELİ MERCAN (Pagellus bogaraveo)
Mandagöz mercan da denir. Ege ve Akdeniz'de yaygındır. 100-300 metreye varan
derinliklerde sahile yakınlarda kabuklular, omurgasızlar ve sualtı bitkileriyle
beslenerek yaşar. Boyu 30-50 santimetre olabilir. Hermafrodit bir balıktır. Hem
erkeklik, hem de dişilik karakteri gösterir. Suların ısısına bağlı olarak bahar
aylarında üreme yapar. Eti beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Ekonomik değeri yüksektir.

LERKİT BALIĞI (Rutilus frisu)
Karadeniz'in doğu ve batısıyla Trakya'daki nehirler ve bu nehirlerin denizle
kanşımı acı su bölgelerinde yaşar. Genelde 40-50, en çok 70 santimetre boy ve 5
kilogram ağırlıkta olabilir. Küçük balıklar, kurtlar ve böcek yumurtalarıyla
beslenir. Nisan-mayıs aylarında nehirlerin içlerine ve göllere girerek üreme yapar.
Etinin gıda yönüyle, ekonomik değeri olduğu gibi, amatör olta avcıları için de
kıymetlidir.

LEVREK (Dicentrarhus labrax)
Denizlerimizde ve denizlerin nehirlerle karışımı acı su bölgelerinde
yaşar. Hani ailesindendir. Fazla gezici olmayan levrek, yerli balıklardan sayılır.
Gençken gruplar halinde, sonraları tek başırıa yaşar. Yaşam ortamı, karanlık ve
kuytu yerlerdir. Bu nedenle gemi batıkları veya kaya oyuklarında yuvalanır. Yaklaşık
20 yıllık yaşamı olabilen levrek, ortalama 50-60 santimetreden 1 metre boy ve 10-12
kilogram ağırlığa erişebilir. 40 santimetreden küçüklerine ispendek denir.
Küçük yavru balıklarla beslenir. Ocak-mart arasında 500,000-2,000,000 yumurta
dökerek, yüksek bir üreme gösterir. Eti en lezzetli balıkların başırıda gelir. Bu
nedenle de ekonomik değeri çok yüksektir.

LİPSOZ (Scorpaena scrofa)
50-60 santimetreye ve 4-5 kilograma kadar büyüyebilen lipsoz balıkları,
sıcak ve ılık denizlerimizin sahil kıyılarından 1000 metreye kadar inen
derinliklerde, bitkilerle örtülü, taşlık, çakıllı ve kumlu düzeylerde yaşar.
Bilhassa Marmara ve Ege'de çok rastanır. Eti çok lezzetli ve yararlıdır. Et yiyen bir
balık oları lipsoz, ilkbahar aylarında ürer. Yaklaşık 3,000 yumurta döker.
Dikenleri çok zehirlidir.

LÜFER (Pomatomus saltator)
Gezici balıklardan oları lüfer, Karadeniz'le Ege Denizi arasında dolaşır.
Büyümesinin aşamaları içinde değişik isimler alır. Buna göre: boyları, 10
santimetreye kadar olarılar defheyaprağı, 15-18 santimetreye kadar olanlar çinakop,
18-25 santimetreye kadar olanlar sarıkanat, 28-35 santimetreye kadar olanlar lüfer, 35
santimetreden fazla olanları da kofana diye adlandırılır. Seyrek olarak kofanaların
60 santimetreyi aştığı, hatta 1 metreye ulaştığı görülmüştür. Lüfer,
sonbahar-kış aylarında en lezzetli ve olgun devrini yaşar. Yaz ortalarından sonbahara
kadar da kışlamaya geçerler. Ilık suların 10-200 metre derinliklerinde yaşar.
Üremeleri, bahar sonu ile yaz başıdır. Kademeli olarak 60-80,000 yumurta verir. Bol
verimliliği ve etinin lezzetiyle ekonomik değeri çok yüksektir.

MALTA PALAMUDU (Naucrates ductor)
Eskiden gemilerin altlarında, genelde köpekbalıklarına eşlik ederek yüzen,
bu nedenle pilot balığı da denen çevik hareketli bir balıktır. Ortalama 40
santimetre boyda olur. Sıcak ve ılıman denizleri sever; yosunlar, deniz kurtları,
kabuklular ve özellikle köpekbalıklarından arta kalarılarla besinlenir. Sonbaharla
kış ayları arasında üreme yapar. Etinin gıda değeri yoktur.

MAVİ-KEFAL (Chelon labrosus)
Kefal, denizlerimizin sıcak ve ılık bölgelerinde, kıyılara yakın, denizle
ilişkili nehir ağızlarında aynca içsularda ve sürüler halinde yaşayan bir balık
türüdür. Denizlerimizde haskefal, altınbaşkefal, topbaşkefal, mavri kefal, dudaklı
kefal gibi çeşitli türleri vardır. Ayrıca büyüklüklerine göre de isimlendirilir.
Türlerine göre 25 santimetreden 90 santimetre boya erişirler. Yaklaşık 15 yıllık
ömrü oları kefaller, 6-7 yaşlarından itibaren yaz aylarında üreyerek 150 binden 7
milyona kadar yumurta verirler. Eti ve yumurtası yönünden değerli bir balıktır.
Deniz dibi bitkileri ve yumuşakçalarla beslenir.

MAZAK (Trigloporus lastoviza)
Benzerliğinden ötürü kırlarıgıcın küçüğü sanılır. Aynı soydan
fakat ayrı balıklardır. Ortalama 20-25, Akdeniz'de yaşayanları 40 santimetreye
ulaşabilir. Bütün kırlangıç türleri gibi ılıman denizlerin kumlu zeminlerinde
yaşar. Biyolojik yapısı, kırlangıçla eştir. Taze olarak tüketilen eti,
kırlarıgıç gibi yararlı ve lezzetlidir.

MELANURYA (Oblade melarıura)
Mercan ailesindendir. Marmara, Ege ve Akdeniz'in 2-3 metre sığ sularında, su
yüzeyine yakınlarda, fazla göç etmeden yaşar. Diğer mercan türlerinden farklı
olarak sualtı bitkileriyle beslenir. En fazla 30 santimetreye büyür. Üremesi bahar
sonuna kadar sürer; yumurtalarını denize bırakır. Mikroplarıktonlarla beslenen
yavrular, yaz sonunda olgunlaşır. Eti bütün mercan ailesi gibi beyaz ve lezzetlidir.
Ancak az avlarııldığı ve taze tüketildiği için ekonomik değeri fazla değildir.

MERCAN (Pagellus erythnnus)
Sıcak ve ılıman denizlerin en ünlü balıklarındandır. Denizlerimizde
karagözle beraber büyük bir aile oluşturur. Marmara, Ege ve Akdeniz'de yaygındır.
Boyları yaklaşık 20-30, en çok 70 santimetre olabilir. Etçildir. Kabuklular,
yumuşakçalar ve küçük balıklarla beslenir. Denizlerin taşlık, kayalık
bölgelerinde sahillere yakın yaşar. Diğer mercanlar gibi hermafrodit fiziği ile hem
erkeklik, hem de dişilik karakteri göstererek bahar ayları ile ağustos arası ürer.
Lezzetli eti ve her mevsimde bulunmasıyla ekonomik değeri yüksektir.

MEZGİT (Merlarıgius euxmus)
Marmara ve Karadeniz'de bol, diğer denizlerimizde az rastlanır. Boyları 20-40
santimetre olabilir. Gelincik ve bakalyaro ile aynı türdendir. 30-40 metrenin altındaki
derin sularda yaşar. Gündüzleri yüzeylere çıkarak, hamsi, sardalya gibi sürü
halindeki küçük balıkları avlayarak beslenir. Bölgesel şartlara göre şubat-mayıs
arasında üreme yapar. Lezzetli eti ve her mevsimde bolca avlarıılmasıyla ekonomik
değeri yüksektir.

MIĞRI (Conger conger)
2-3 metre boydan 50-60 kilogram erişebilen, 30 yıla kadar ömrü olan, yazın
sığ suların, kışın 150 metre derinliklerin taşlık, kumlu ve çamurlu zeminlerinde
yaşayan bir balıktır. Nehirlere giremez. Sert, hareketli ve yırtıcıdır. Su içinde
bulduğu her canlıyı yiyebilir. Gündüzlerini yatarak geçirip, karanlıkta avlanır.
İlk ve sonbahar arası 100-150 metre derinlerde, açık denize, 3-5 milyon yumurta
döker. Eti lezzetli ve besin değeri çok yüksektir.

MİNAKOP (Umbma cirrosa)
Kötek balığı da denir. Bütün denizlerimizin taşlık, kayalık
bölgelerinin 100-150 metreye varan derinliklerinde, dibe yakınlarında yalnız yaşar.
Zaman zaman acı sulara ve nehir ağızlarına da girer. Eşkina ve sarıağızla aynı
türdendir. Yumuşakça, kabuklu ve kurtlarla beslenir. Yaşadığı bölgenin
şartlarına göre üremesini nisandan ağustosa kadar sürdürür. Sert ve beyaz etinin
lezzeti levreğe yaklaşır.

MİNİ İNCİ BALIĞI (Phoxinus phoxinus)
Trakya Bölgesi'ndeki akarsularda yayılış gösterir. 7-10, en çok 14
santimetre (dişileri) boyunda olur. Suyu berrak, oksijeni zengin akarsu ve göllerin dibi
çakıllı bölgelerinde, su yüzeyindeki böcekler, sinekler dip hayvancıkları ve
balık yumurtaları yiyerek yaşar. Küçük, hareketli ve kurnaz bir balıktır.
Mayıs-haziran arası yaklaşık 1,000 yumurtasını taşlara yapıştırır. Üreme
devresinde başırıın üstünde ind benzeri pullar oluşur. Alabalık yumurtalarını
aşırı tüketmesi ile zararlı bir canlı sayılır.

MÜREN (Murenea helena)
Merina balığı da denir. Boyları 2 metre hatta daha da fazla olabilir. Etçil
ve yırtıcı bir balıktır. Ürkütüldüğü veya tahrik edildiğinde fazla saldırgan
olup, çevresindeki insanlar için tehlikeli olur. Avlanmasının tehlikesi ve denizlerde
az bulunuşu nedeniyle fazla ekonomik sayılmaz. Ancak, eski Roma çağlarından beri
etinin çok lezzetli oluşu bilinmektedir. Bütün denizlerimizin az derinliklerinde ve
kuytu yerlerde yaşar. Üremeleri, ilkbahardan başlayarak sonbahara kadar sürer.

NOKTALI İNCİBALIĞI (Albumus bıpunctatus)
Karadeniz, Trakya ve Marmara'daki akarsularda yaygındır. Boyları 9-13, en çok
16 santimetre olur. Temiz ve hızlı akan suların dibe yakınlarında, zaman zaman
akıntılara karşı yüzerek yaşar. Küçük planktonlar ve dip hayvanlarını yiyip, su
yüzeyindeki sinekleri avlayarak beslenir. Mayıs-haziran arası üreyerek yumurtalarını
kumlu, çakıllı sahillere bırakır. Avcılıkta yem olarak kullanılmasının
yanısıra, doğadaki değeri daha önemlidir.

ÖRDEK BALIĞI (Labrus nüxtus)
Boyu 40 santimetre ağırlığı 1 kilogram olabilen ve 15-17 yıl yaşayabilen,
dişileriyle erkekleri arasında renk farkı olan çok güzel renkli bir lapin cinsidir.
Genelde 10-100, seyrek olarak 180 metre derinlerde yaşar. Denizdeki küçük hayvanlar ve
balıklarla beslenir. Üreme mevsimi nisan-ağustos arasıdır. Bu esnada çiftler halinde
kaya oyuklarını yuva olarak kullanırlar. Daha sonra yumurtaları korumak için
erkekleri nöbet tutar. Doğa değeriyle korunması gerekli bir balıktır.

ORFOZ (Epinephelus guaza)
Hani türünden ve levrekle akrabadır. Ortalama 60-70 santimetreden 1-1,5 metre
boy ve 30-40 kilogram ağırlığa erişebilir. Ege ve Akdeniz balığıdır. Taşlık,
kumluk ve yosunlu sahil bölgelerinin 8 metreden 150 metre derinliklerine kadar yalnız
yaşar. Etoburdur. İrili, ufaklı kabuklular ve yumuşakçalarla beslenir. Eti çok
lezzetli olmakla beraber yaşlıları kuru ve lifli olur. Denizlerimizde az bulunmasına
rağmen sualtı zıpkın avcıları tarafından türün yaşamı açısından tehlikeli
bir şekilde tüketilmektedir.

ORKİNOS (Thunnus thynnus)
Denizlerimizde yaşayan iri ve çok değerli bir balıktır. Uzunlukları 3-4
metre ve ağırlıkları da 100-150 kilogramdan 800 kilograma kadar olabilir. Çeşitli
türleri vardır. Orkinos, sürü halinde yaşayan gezici balıklardandır. Yazın
Karadeniz'e çıktıktan sonra sonbaharda Marmara'ya ve oradan da Ege'ye geçerek hemen
bütün Akdeniz'i dolaşırlar. Bu gezilerinde saatte 40-60 kmetre hızla yol alabilirler.
Genel olarak üst sularda yaşarlar. Mart-ağustos arasında ürerler ve yaklaşık 1
milyona yakın yumurta verirler. Yaşam süreleri, ortalama 15 yıldır. İhracat ve gıda
endüstrisi yönünden ekonomik değeri çok yüksektir.

OT SAZANI (Ctenopharyngodon idella)
Ot balığı olarak da tanımlanır. 2,000 yıldan beri Çin'de sazan üretimi
ile beraber yetiştirilir. Anayurdu Çin'den dünyaya yayılan, bu arada ülkemize de
getirilen bir kültür balığıdır. Ortalama 40-80 santimetre boy ve 2-5 kilogram
ağırlıkta olur. En çok 12-30 kilogram ağırlığa ulaşabilir. Otobur bir balıktır.
Günde ağırlığının %120'si kadar ot yer. Bu nedenle havuzlarda ot mücadelesi için
mükemmel bir canlıdır. 5-6 yaşlarında olgunluğa erişir ve kg/ağırlığına göre
120,000 yumurta verir. 6-10 santimetre boya eriştikten sonra sadece bitkilerle beslenir.
Ülkemizde henüz tüketim değeri yoktur.
P-S

PALAMUT/TORİK (Sarda sarda)
Karadeniz ve Marmara'nın en ünlü balığıdır. Bahar aylarında beslenmek
için Karadeniz'e çıkıp, sonbahardan itibaren kışlamak için Marmara'ya,
Çanakkale'ye kadar iner. Süratli ve iyi yüzücüdür. Sürü halindeki uskumru, kolyoz,
istavrit, hamsi, sardalya gibi balıklara saldırarak yer. 18-20° C. sularda 400,000'den
birkaç milyona kadar yumurta dökerek açık denizde ürer. Yetiştikten sonra
büyümesine göre küçüklerine Vanoz-Gaco, 10-25 santimetre çingene palamudu, 30-35
santimetre palamut, 40-45 santimetre kestane palamudu, 50-55 santimetre zindandelen, 55-60
santimetre torik, 60-65 santimetre sivri, 65-70 santimetre altıparmak, 70 santimetre ve
üstü peçuta olarak adlandırılır. Taze tüketimi, ihraç ve endüstri yönleriyle
çok değerli olan bu balığın üretimindeki azalma, ekonomik değerini tehlikeli
boyutlara indirmektedir.

PAPAĞAN BALIĞI (Sparisoma cretense)
Ege'de seyrek, Doğu Akdeniz'de yaygın bulunan, fazla göçler yapmadan sıcak
denizlerin sığ, taşlık ve bol bitkili, bazen de acı su bölgelerinde yaşayan, çok
çeşitli ve güzel renkleri olan bir balıktır. Iskaroz balığı da denir. Deniz
yosunlarıyla beslenir. Yaz aylarında üreme yapar ve 812,000 yumurta verir. Sert ve
yavan eti yenmez. Doğa değeri yönü ile korunmahdır.

LAPAZ BALIĞI (Chromis chromis)
Sıcak ve ılıman denizlerin 50 metreye inen, dibi kayalık, mağaralı
bölümlerinde yaşar. Bütün denizlerimizde bulunur. Boyları 12-18 santimetre olabilir.
Bahar sonundan ağustosa kadar üreme yapar ve yumurtalarını çok iyi gizler.
Plarıktonlar ve balık larvalarıyla beslenir. Sert ve lezzetsiz eti yenmez. Az
bulunduğu için korunmalıdır.

PİSİ (Pleuronectes platessa)
Ortalama 30-40 santimetre boy ve 250-350 gram ağırlıkta olabilen, ekonomik
değeri yüksek balıklardan biridir. Denizlerin kumlu, çakıllı diplerinde, kabuklular
ve yumuşakçalarla beslenip, 15-18 yıla kadar yaşar. Sıcak ayları diplerde geçirip,
kışın sahillere yaklaşır. Acı sulara, nehir ağızlarına kadar sokulur. Bir diğer
türü de tatlı sularda yaşar. Üremelerini ocak-mart arasında 5-6° C. sularda yapar.
800,000-1 milyon yumurta verir.

PULLU SAZAN (Cyprinus carpio)
13.-14. yüzyıldan beri kültür üretimi yapılan, kolay yetişen, eti
lezzetli, ekonomik değeri çok yüksek bir balıktır. 3-4 yaşlarında olgunlaşıp
200-300,000 yumurta verir. Ortalama 30-40 santimetre boy ve 500-1,000 gram ağırlıkta
olur. Doğal yetişenlerinin 100 santimetre ve 25 kilogram olarılarına rastlanır.
Sportif avcılığı değerlidir. Su böcekleri, kurtlar ve diğer hayvanlarla beslenir.

RİNA (Dasyatis pastmaca)
Köpekbalığı ailesinden olup, şeklen vatoza benzer. Sahillerin 60 metreden
200 metreye varan derinlerin kumlu, çamurlu diplerinde hareketsiz yatarak avlanır.
Boyları 150 santimetreye ulaşabilir. Çeşitli balıklar ve omurgasızlar başlıca
gıdasıdır. Kışları derinlerde geçirip yaz aylarında kıyılara, tatlı sulara ve
lagünlere yaklaşır. Çiftleşerek ürer. Gebelik süresi 15-18 aydır. 78 yavru yapar.
Eti lezzetsizdir. Tüketim değeri yoktur. Kamçı benzeri kuyruğu yaralayıcı,
dikenleri ise tehlikeli şekilde zehirlidir.

SARDALYA (Sardine pilchardus)
Sürü halinde, yazın orta, kışın derin sularda yaşayan gezici
balıklardır. Eskiden deniz üstünü ateşin aydınlatmasıyla avcılığından ötürü
ateş balığı diye de tanınır. Boyları, ortalama 15 santimetre en çok 20-22
santimetre olur. Deniz içinde henüz yumurtadan çıkmış balık yavruları ve
planktonları yiyerek beslenir. Karadeniz, Marmara, Çanakkale Boğazı Bölgesi ve Kuzey
Ege'de bol bulunur. Etinin lezzeti ve çeşitli kullanım alanıyla ekonomik değeri çok
yüksektir. Üremeleri nisandan eylüle kadar geniş bir devrede ve çok kerelerde olur.
Yaklaşık 20,000 yumurta verir.

SARIAĞIZ (Argyrosomus regius)
Sıcak ve ılık denizlerde 100-150 metre derinliklerin taşlık, mercan,
kayalık bölgelerinde yaşar. Etçil bir balıktır. Kendinden küçük ne bulursa yer.
Ortalama boyu, 50-60 en çok 2 metre ve 75 kilogram olanlarına da rastlanır. Etinin
lezzet ve verimliliği ile bolca avlarıılmasından dolayı ekonomik değeri yüksektir.
Fazla gezici bir balık değildir. Denizin ısı şartlarına göre bahar ortalarından
ağustosa kadar üremelerini sürdürürler.

SARIGÖZ (Spondyliosoma cantharus)
Sparidae ailesinden bir balıktır. Boyları 50 santimetre olabilir. Anatomisi
karagöze benzer. Ilık sahil bölgelerinde ve bunların uzantısı ılıman denizlerde
yaşar. Karadeniz'de az bulunur. Yaşam çevresi kayalık ve kuytu yerlerdir. Başlıca
besinleri küçük kabuklular, deniz soluncanları ve özellikle karidestir. Etleri de
karagöz ve mercan gibi beyaz, gevrek ve lezzetlidir. Üremeleri, erken ilkbahar
aylarından başlayarak yaz sonuna kadar devam eder.

SARIKUYRUK (Seriola dumerili)
Akdeniz'de yaşayan, genelde 30-50 santimetre, en çok 100 santimetre olabilen
istavrit türünden bir balıktır. Diğer ülkelerde 150-200 santimetre olanlarına
rastlanır. Yumuşakçalar, kabuklular ve küçük balıkları avlayarak beslendiği
kayalık sahillerde küçük sürüler halinde yaşar. Üreme devresi, bahardan yaz sonuna
kadardır. Eti lezzetlidir. Japonya'da bol miktarda üretimi yapılır.

SİNAĞRİT (Dentex dentex)
Karagöz ailesinden olan sinağrit, Ege ve Akdeniz'in sert, hareketli ve kuvvetli
bir balığıdır. 1-1.5 metre boy ve 10-15 kilogram ağırlığa kadar büyüyebilir.
Kabuklular, yumuşakçalar ve özellikle mürekkep bahğı ile beslenir. Kuvvetli
çenesiyle bir istakozu rahatça kırıp, yiyebilir. Yazın kıyıların taşlık,
kayalık bölümlerinde, kışın da 300 metreye varan derinlerde küçük sürüler
halinde yaşar. İlkbahar aylarında üreme yapar. Etinin lezzeti ve ender avlanmasıyla
çok kıymetli bir balıktır. Olta avcılığı da amatörler için değerlidir.

SİVRİBURUN KARAGÖZ (Diplodus puntazzo)
Karagöz balıkları, Marmara, Ege ve Akdeniz kıyılarımızın en tanınmış
balıklarındandır. Karadeniz Bölgesi'nde de rastlanır. 0-400 metre derinliklerde
yaşar. Sivriburun karagöz, 35 santimetreye kadar büyüyebilen, sürü halinde yaşayan,
mevsimsel olarak beslenme, üreme, kışlama gibi nedenlerle oldukça uzun mesafelerde
göç eden bahklardır. Kıyıların taşlık, çakılları arasında bitkileri ve
küçük kabuklularla besinlenir. Bu balıkların mensup olduğu spridea familyasına ait
pek çok balık türü sularımızda yaşar.

SİYAH SAZAN (Mylophaıyngodan piceus)
Çamur sazanı da denir. En çok 80 santimetre boya ulaşır. Sakin akan
nehirlerin çamur veya kumlu zeminlerinde, derinlerde, kabuklular ve yumuşakçalarla
beslenerek yaşar. Eti lezzetlidir. Çin'de üretimi yapılmasına karşın ülkemizde
değerlendirilmesi henüz araştınlmaktadır.

SOMON (Salmo salar)
Anayurdu Kuzey Amerika'dan dünyaya yayılmış, üretilmek üzere de ülkemize
getirilmiştir. Boyu, ortalama 60-100 santimetre, ağırlığı da 3-15 kilogram olabilir.
150 santimetreye ulaşanları olur. Hızlı akarsuların, oksijeni bol temiz sularında
yaşar. Doğal yetişenleri 2-3 metre yükseğe atlayıp yüzerek 2-3,000 km.'lik nehir
kaynaklarına ulaşıp burada ekim-kasım arası üreme yapar. Doğan yavrular, tekrar
acı sulara iniş yapar. Yetişkinleri denize de uyum gösterir. Etoburdur. Böcekler,
sinekler, kabuklular ve irili-ufaklı balıklarla beslenir. Tatlı su balıklarından eti
en lezzetli olanıdır. Ayrıca yumurtasından kırmızı havyar elde edilir. Ekonomik
değeri çok yüksektir.

SUDAK (Stizostedion fucioperca)
Marmara, Trakya, Karadeniz ve Göller Bölgesi'nde 10-15 yıl yaşayan, 40-70
santimetreden 130 santimetre boy ve 1-5 kg'dan 12 kilogram ağırlıkta olabilen;
hareketli, avcılığı zevkli bir balıktır. Kendinden küçük balıklarla beslenir.
Nisan-mayıs arasında 200,000-1,000,000 yumurta vererek ürer. Gündüzlerini dipte
geçirip, avlarımak için sabah erken veya akşam üzerleri su yüzeyine çıkar. Etinin
deniz levreğine yakın lezzeti ve bol verimliliği ile ekonomik değeri çok yüksek bir
tatlı su balığıdır.
T-Z

TAHTA BALIĞI (Blicca bjoerkna)
Marmara ve Trakya Bölgesi'nde ağır akışlı nehirlerin sıcak, sığ ve
bitkisi bol bölümlerinde yaşar. Göllerde de yaşam gösterir. Planktonlar, küçük
canlılar ve bitkilerle beslenir. Mayıs-temmuz arası üreme yapar. Çok yavaş büyür.
3-5 yaşlarında 10-12, en çok 25-35 santimetre olabilir. Eti çok kılçıklı ve
lezzetsizdir. Genelde ekon balıkların yetiştiriciliğinde yem olarak kullanılır.

TAŞALTI BALIĞI (Cottus gobio)
Kuvvetli akan dere ve ırmakların berrak sularında, taşlar arasında yaşar.
Boyları ortalama 12-13 santimetre en çok 20 santimetre olur. Su içindeki balık
yavruları, bitkiler ve özellikle alabalık yumurtalarıyla beslenir. Tath su levreği ve
tuma balığı için de kendisi yem olur. Üreme devresi şubat mayıs arasıdır. Eti
gevrek ve lezzetlidir.

TAŞISIRAN BALlĞl (Cobitis taenia)
Yavaş akıntılı nehirler veya göllerin, suyu berrak, kumlu zeminlerinde
yaşar. Çeşitli türleri vardır. 5-12 santimetre boyda olabilen taşısıran, gününü
kumlu diplerde geçirip geceleri avlanır. Küçük organizmalar ve hayvanlarla beslenir;
bu arada avları ile beraber kumları da ağzına alarak çiğner. Nisan-haziran arası
ürer; yapışkan yumurtalarını taşlara, köklere, bitki saplarına bırakır.
Taşısıran balıkları, doğa dengesi yönü ile değerlidir.

TATLISU KAYABALIĞI (Proterorhmus mannoratus)
Karadeniz'e akan akarsuların diplerinde fazlaca rastlanan, yaşamı diğer kaya
balıklarıyla benzerlik gösteren, boyları en çok 11-12 santimetre olabilen bir
balıktır. 2-3 yaşlarında olgunlaşan dişileri, topluca yumurta verir. Erkekler de
nöbet tutarak yumurtaları bekler. Yumuşakçalar ve küçük karideslerle beslenir.
Tatlı sulara girişinde böcek larvaları da yer. Doğa dengesi balığıdır. Sportif
veya ekonomik yönü olmayan bir türdür.

TATLISU KEFALI (Leuciscus cephalus)
Ülkemizin çeşitli bölgelerinde yaygın olan, hızlı akan dere veya
nehirlerde, 7-10 yaşlarında 30-40 santimetre boy ve 600-1,000 gram ağırlığa erişen
bir kefal türüdür. Yavru safhasında küçük kurtlar, karides ve böcek yavrularıyla
beslenirken, büyüyünce ot da yer. Yaşlandıkça yırtıcı olup kurbağa ve
sıçrayarak su dışındaki kelebekleri de yiyebilir. Nisan-haziran arası 45-50,000
yumurta dökerek ürer. Etinin lezzetsiz ve değersiz oluşuna karşın avcılığı çok
makbuldür.

TATLISU KOLYOZ BALIĞI (Chalcalbumııs chalcoides)
Marmara, Kuzey Ege ve Karadeniz'in doğusundaki akarsu ve göllerin yüzeyinde
yaşar. Zaman zaman da nehirlerin denizle karışımı acı su bölgelerine iner. Böylece
acı su-tatlı sular arasında göçler yapar. 15-30 santimetre boyunda olabilir.
Planktonlar, sinek larvaları (sivrisinek) ve küçük canlılarla beslenir.
Mayıs-haziran arasında 15-25,000 yumurtasını taşlık, çakıllık dere kenarlarına
bırakır. Yıllar öncesi "chalealbumus chalcoides İstanbulensis" türü
Haliç'te Kağıthane Deresi'nde yaşardı. Etinin lezzeti, bölgesel olan bir balıktır.

TATLISU LEVREĞÎ (Perca lluviatHîs)
Kuzey bölgelerimizdeki, akarsu ve göllerle, bunların denizle ilişkili acı su
bölgelerinde yaşar. Boyu 20-35 santimetre en çok 50 santimetre olabilir. Fazla göç
etmez. Yumuşakçalar, küçük balıklar ve balık yumurtalarıyla beslenir. 7-8° C.
sularda mart-haziran arası üreme yapar. Beyaz ve lezzetli etiyle taze olarak
tüketildiği gibi olta avcıları içinde kıymetli bir balıktır.

TATLISU SARDALYASI (Clupeonella abrau muhusi)
İlk kez Rusya'nın Abrau Gölü'nde bulunmuş; 1943'de de ülkemizde Ulubat
(Apolyont) Gölü'nde rastlanmıştır. İznik Gölü'nde de yaşamaktadır. Boyları 7-8,
en çok 12 santimetre olan, sürü halinde dolaşan bir ringa/tirsi türüdür.
Planktonlar, küçük su hayvanları ve omurgasızlarla beslenir. 2-3 yaşlarında
olgunlaşıp 10-14° C. sularda haziran-ekim aylarında yumurtalarını açık suya
bırakarak ürer. Eti, bölgesel olarak tüketilir. Daha ziyade alabalık
yetiştiriciliğinde yem balığı olarak değerlendirilir.

TEKIR (Mullus surmuletus)
Karadeniz dışında diğer denizlerimizde yazın rastlanır. Boyları 15-35, en
çok 25 santimetre olabilir. Kumluk, çamur veya taşlık kıyı kesimlerinin 3 metreden
100 metreye kadar derinlerinde gidip gelerek yaşar. Diplerdeki kabuklular, böcekler ve
diğer canlılarla beslenir. Yaz aylarında üreyip yapışkan yumurtalarını 10-60 metre
derinlere bırakır. Etinin lezzeti, eski Roma çağlarından beri namlıdır. Bol
avlanılan, ekonomik değeri yüksek bir balıktır.

TİRSİ (Alosa fallax)
Boyları 30-33 santimetreye ulaşabilen tirsi, bir karadeniz balığıdır.
İstanbul Boğazı ve Marmara'da az bulunur. Kıyıya yakın yerlerde sürü ile
yaşarlar. Üreme mevsimleri ilkbahardır. Yumurta bırakmak için acı su bölgelerine ve
nehirlere girerler. Sardalya ailesinden bir balık oları tirsi; taze, tuzlama ve
tütsülü olarak yenir. Ekonomik değeri yüksektir.

TRAKONYA (Trachinus draco)
Denizlerimizde yaşayan en zehirli balıklardandır. Ortalama 17-18, en çok
35-40 santimetre boya erişir. Hareketsiz bir balıktır. Fakat deniz dibinde avlarına
karşı çok süratlidir. Zehirleri bir insanı sakat bırakabilir. Bu nedenle dikkat
edilmelidir. Denizden çıktıktan, hatta öldükten sonra dahi zehirliliği devam eder.
Özel olarak avcılığı yapılmaz. Aynı zamanda çarpan balığı olarak adlandırılan
trakonya, küçük balık ve kabuklularla beslenir. Kış aylarında derinlere çekilir.
Eti lezzetli olmakla beraber az avlandığından ekonomik değeri yoktur.

TRAKYA LEVREĞÎ (Gymnocephalus cemua)
Trakya'nın Karadeniz sahillerine dökülen ağır akışlı nehirlerle,
bunların deniz bağlarıtılı acı su bölgelerinin kumlu zeminlerinde sürü ile
yaşar. Boyları 18-35 santimetre olur. Kurtlar, balık yumurtaları, küçük kabuklular
ve sinek larvalarıyla beslenir. Oburluğu diğer değerli balıkların besinleriyle
yumurta ve larvaları için zarar vericidir. Üremelerini nisan-mayıs arasında yapar.
Eti lezzetlidir. Bol avlanılması doğa için yararlı olur.

TRANÇA (Pagrus ehrenbergi)
Mercan ailesinden ve fangri ile aynı türdendir. Ege'nin ünlü balığıdır.
Sıcak ve ılık denizlerin 20-25 metre derinlerinde yosun ve bitki örtülü kumluk veya
taşlıklarda tek başırıa yaşar. Boyu 30-50, en çok 75 santimetre olur. Kış
aylarında 150 metre derinlere iner. Kuvvetli çenesi ve dişleriyle her türlü kabukluyu
kırıp yiyebilir. Aynca dip hayvanları ve balıklar da besinine ek olur. Hem erkek, hem
de dişi karakteri gösterir. Yaz aylarında üreme yapar. Eti beyaz ve lezzetlidir.
Geçmişte aşırı avlanılması, neslini çok azaltmıştır.

TURNA BALIĞI (Esox lucius)
Karadeniz'e akan nehirlerin berrak ve bol bitkili sularında ve çeşitli
göllerimizde yaşar. Tatlı su balıklarının en hareketlisi ve en yırtıcısıdır.
Tüm balıklara, hatta yaban ördeklerine saldırır. Kendi yavrularını da yediği olur.
Yaşam şartları elverirse 20-25 yıl yaşar. Erkekleri en çok 100, dişileri ise 150
santimetreye kadar büyür. 2-3 yaşırıdan itibaren ilkbahar aylarında yaklaşık
200,000 yumurta vererek üremeye başlar. Genç ve küçüklerinin (1-3 kilogram ) eti
lezzetlidir. Spor avcılığının en namlı balıklarındandır.

UÇAN BALIK (Exocoetus vofitans)
Güney Ege ve Akdeniz'de dibe inmeden deniz yüzeyinde yaşar. Planktonlar,
omurgasızlar ve yavru balıklarla beslenir. Gümüş ve kefala benzer. Boyu 20-30
santimetre olabilir. Bazen büyük balıklardan kurtulmak, bazen de saatte 80 km.'yi bulan
yüzme hızı gereği, su yüzeyinden 25-50 santimetre yükselip büyük kanatlarıyla
2-13 saniye ve 50-250 m.'lik planör uçuşları yapar. Baharla yaz arasında, deniz
ortasında, yumurtalarını yosun, ağaç dalı gibi herhangi birşeye yapıştırarak
ürer. Eti lezzetlidir. Bölgesel değerlenir.

USKUMRU (Scomber scombrus)
Genelde 25-35 santimetre olan, 40 santimetreye kadar büyüyebilen, sürüler
halinde yaşayan Marmara'nın yerli balığıdır. Geçmişte Karadeniz ve Ege arasında
büyük göçler yapan, eti çok lezzetli olan ve bol avlanılan uskumru, şimdilerde
ekolojik nedenlerle seyrek rastlanan, adeta tükenmiş bir balıktır. Normalde, 2-3
yaşırıda olgunlaşan dişileri, 350-400,000 yumurtasını denize bırakır. Üreme
devresi şubat-nisan arasıdır. Planktonlar, hamsi, çaça gibi küçük balıklar ve
yavrular besinidir. 8-10 yıl yaşar. Torik ve kofana baş düşmanıdır. Az yağlı ve
kurutulmuşuna çiroz denır. Yaşam ortamı tekrar varolduğunda ekonomik değeri en
yüksek balıklardan biridir. Atlarıtik'te yaşayan lezzetsiz bir türü daha vardır.

ÜZGÜN (Callionymus lyra)
Renklerinin güzelliğinden ötürü mine balığı adıyla da tanınır.
Boyları 25 santimetre kadar olabilen bu balık; karides, yengeç, deniz kestanesi, deniz
yıldızı, omurgasızlar ve yosunlar gibi çeşitli besinlerle yaşar. Sığ sulardan
300-350 metre derinliklere inebilir. Denizlerimizde yaygın olarak bulunur. Etinin
kıymetli olmayışı, dikenlerinin az da olsa zehirli oluşu ile herhangi bir ekonomik
yönü yoktur.

VATOZ (Raja clavata)
Köpekbalığı ailesindendir. Bütün dünya denizlerinde çok çeşitli
türleri yaşar. 1 m.'yi aşan boy ve 40-50 kilogram ağırlıkta olanlarına rastlanır.
Uzun geziler yapmadan 15-20 metreden 100-150 metreye varan derinlerde kumlara gömülü
yatarak av bekler. Kabuklular ve küçük balıklarla beslenir. Bahar ve yaz aylarında
sahillere yaklaşarak üreme yapar. Dişileri, 10-30 yumurta verir. Eti lezzetlidir. Fakat
az tutulur. Karaciğerinden A vitamini ve yağ üretilir. Ekonomik değeri vardır.

YAYIN (Silunıs glarıis)
Akarsu ve göllerde yaşayan balıkların en büyüğüdür ve aynı zamanda en
uzun yaşayanıdır. Ortalama 1-2 m'den 3 metreye kadar boy ve 150 kilogram ağırlığa
erişebilir. 35-40 yıldan 100 yıla kadar da yaşayabilir. Yavaş akan nehirlerde,
göllerde, dipte hareketsiz yatarak yaşar. Etobur bir balıktır. Sualtındaki bütün
hayvanları yiyebilir. Mayıs-haziran arasında gece sessizliğinde yumurta dökerler.
Dişileri ağırlığına oranla kilogram başırıa 7,000-25,000 yumurta döker. Tatlı
su balıkları içinde eti en lezzetli balıklardan biridir. Ekonomik değeri çok
yüksektir.

YAZILI HANİ (Serranus scriba)
Uzunluğu en çok 25 santimetre olabilen yazılı hani, kendi türünün tipik
bir ömeğidir. Belli bölgelerde yalnız yaşar. Levrek balığı ailesindendir.
Kendinden küçük balıklar, karides gibi kabuklularla beslenir. Yaklaşık 30 metre
derinlerde, belirli bölgelerde yanlız yaşar. Baş kısmındaki çeşitli renk ve
süslemelerden "yazılı" ismini alır. Üremeleri mayıs-haziran arasında olup
cins ve türlerine göre 18-900 bin yumurta döker.

YILAN BALIĞI (Anguilla anguilla)
Erkekleri 30-50 santimetre, dişileri 45-100 santimetre olabilen; hem tatlı, hem
de tuzlu sularda yayılış gösteren bir balıktır. Doğumu ve 3 yıllık gelişmesinden
sonra tatlı sulara girer. 8-20 yıl buralarda kaldıktan sonra tekrar üremek için Atlas
Okyanusu'nda Sargossa Denizi'ne yönelirler. Burada 7-10° C. sularda yaklaşık
1,000-3,000 metre derinlerde milyonlarca yumurta dökerler. Dönüşü başarabilen
yavrular, tekrar acı su bölgelerine gelirler. Yırtıcı ve obur bir canlıdır.
Yumuşakça, kabuklular ve balıklarla beslenir. Etinin lezzeti yanında yetiştirmeye
uygunluğu ile ekonomik değeri çok yüksektir.

ZARGANA (Belone belone)
60-70 santimetre bazen de 1 metre uzunluğu varan zargana, ortalama 18 yıl
yaşar. Hamsi, çaça, çamuka ve kıraça gibi küçük balıklarla besinlenir. Ilıman
denizlerimizin yerli balıklarındandır. Kılıç balığı başlıca düşmanıdır.
Yapısıyla gayet çevik ve süratli bir balıktır. Kendini korumak için su yüzeyine
sıçrayarak da yüzebilir. Eti yönünden değerlidir. İlkbahardan sonbahara kadar
üreme sürecinde 30-50 bin yumurta verir.

ZURNA BALIĞI (Scomberesox saurus)
Uskumru turnası da denir. Ilık ve sıcak denizlerin üst düzeylerinde ve
sahillerden uzakta yaşar. Uzunlukları ortalama 50 santimetredir. 20-30'lu gruplar
halinde gezerler. Bilhassa Ege ve Akdeniz'de rastlanır. Etçil bir balıktır ve sürü
halindeki küçük balıklarla beslenir. Etleri beyaz ve lezzetli olmakla beraber, kütle
avcılığı yapılamadığı için ekonomik değeri önemsizdir. Erken ilkbahardan yaza
kadar her seferinde 1,000-1,500 olmak üzere 7-8 defa yumurta verirler.